Okul Öncesi Çocuklarda Sınır Nedir?
Ebeveynler, zaman zaman çocukların davranışlarına nasıl tepkiler verileceği konusunda karışıklık yaşayabilir. Bu karışıklık, çocukların bağımsızlık mücadelesi için yeni davranış şekilleri oluşturmasıyla ortaya çıkabilir. Ebeveyn sınır çizme konusunda zorlanmasıyla daha da büyümektedir. Çocuk, davranışlarının gelişmesi için sınırlara ihtiyaç duymaktadır.
Sınırlar,çocuğun gerçek yaşama uyum sağlamasını destekler. Kuralsız ve sınırsız yetişen çocuklar, okul hayatına ve sosyal hayata uyum sağlarken zorlanabilir. Burda sınır kelimesiyle kastedilen çocuğun davranış ve duygularının uyumlu şekilde geliştirilmesidir. Peki çocuğun özerkliğine zarar vermeden bu sınırlar nasıl çizilir?
1-ANLAMA;
İlk olarak çocuklara duygularının anlaşıldığını hissettirmek ile başlanmalı. Bunun için duygu yansıtları yapılabilir. Mesela “evet anlıyorum, sinirlisin”, “çok öfkeli görünüyorsun”, “biraz arkadaşına kızmış gibisin”, “anladım, uyumak istemiyorsun” gibi cümleler kullanılabilir.
2-KURAL;
Sınırları kısa ve net cümleler ile ifade edebilirsiniz. “Şimdi oyun vakti değil, uyku vakti” veya “şuan odanı toplama vakti” gibi cümlelerle sınırları çizilebilirsiniz. En fazla üç cümle ile kural hatırlatılmalı.
3-ALTERNATİF;
“İstersen hafta sonu daha geç saatte uyuyabilirsin” gibi bir alternatif cümleler kullanılabilir.
4-SEÇENEK;
“Kendin mi uyumak istersin, ben mi yardım edeyim?” Oyunlaştırarak, “yatağa, ters yürüyerek en hızlı kim gidecek?”şeklinde sınır çizilmesi gereken konuyu çocuk ile konuşabilirsiniz.
Burada amacımız çocuğun isteğini, tamamen engellemek değildir. Çocuğun isteklerine yön vermek şeklindedir. Bütün bunlardan sonra çocuk hala ısrarla devam ediyorsa seçimlerinin sonucunda nelerden mahrum kalacağı ifade edilmeli. Sınır çizilen konu ile ilgili “bunu seçersen, şunu seçmiş olursun” gibi mahrum edilecek şey ifade edilmelidir.
Duvarı boyayan bir çocuğa“duvarı boyamayı seçiyorsan, kalemleri senden almamı seçmiş olursun” diyebiliriz. Bu noktada seçim şansı hala çocuğa aittir. Amacımız tehdit etmek değil seçim şansı sunmaktır. Hayat içinde hepimiz seçimlerimizin sonucunu yaşarız. Örneğin kırmızı ışıkta geçen bir kişi, ceza ödemeyi kabul etmiş olur. Çocuğu buna erken yaşlarda hazırlamak sosyal ve akademik açıdan uyumu kolaylaştıran bir etmendir. Karar verme mekanizmasının erken yaşlarda gelişmesi yine çocuğun yaşamını olumlu etkileyen bir faktördür.
Çocuklara sınır çizerken önemli noktalardan biri, ebeveynlerin davranışsal tutarlılığı ve kararlılığıdır. Bir kere sınırın esnediğini gören çocuk, tekrar o sınırı esnetmek için elinden geleni yapacaktır
Çocuğun zor durumlarda yaşadığı her türlü duyguyu kabul edip, anlaşıldığını hissettirip, davranışlarına zaman zaman sınırlar çizmeniz yapılacak en doğru harekettir.